شاتکریت چیست؟ (shotcrete)

شاتکریت عبارتست از ملات یا بتنی که با فشار و سرعت بالا به سطح مورد نظر پاشیده می‌شود.

از آنجا که شاتکریت به صورت ورقه‌هایی از سنگ زیرین جدا می‌شد، لذا بعنوان یک سیستم نگهداری اصلی چندان مورد توجه واقع نشد.

از امتیازات شاتکریت آن است که سطوح ناهموار حفریات زیر زمینی را می‌پوشانند و به شکل یک سطح نسبتاً صاف در می‌آورد .

البته شاتکریت همراه با پیچ سنگ، بعنوان سیستم نگهداری بسیاری از تونل‌ها به کار رفته است.

در سالهای اخیر، کاربرد شاتکریت در معادن زیر زمینی، نگهداری حفریات دائمی‌ از قبیل جاده‌های مورب، راهروهای اصلی حمل و نقل، ایستگاههای چاه و حجره‌های زیر زمینی سنگ شکن است.

بطور کلی شاتکریت نوعی بتن مرکب از سیمان، ماسه و خرده سنگ است که به کمک هوای فشرده اجرا می‌شود و در اثر سرعت زیاد به صورت دینامیکی فشرده می‌شود . در زیر شکل دستگاه انجام شاتکریت آورده شده است.

شاتکریت به دو صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد:

1. شاتکریت مخلوط خشک 

2. شاتکریت مخلوط تر 

شاتکریت مخلوط خشک (DMS)

آب مورد نیاز در حین خروج از سرنازل (Nozzle) اضافه می‌شود. از این روش برای کارهای تعمیراتی، روکش و تعمیرات به ضخامت کمتر از 10 Cm استفاده می‌شود . از طرفی بدلیل فقدان مصالح سنگی درشت دانه، از این روش برای کارهایی که مقاومت مکانیکی مطرح نباشد، استفاده می‌شود.

معایب شاتکریت مخلوط خشک:

– به علت نرسیدن آب به همه دانه‌ها، ممکن است بعضی قسمتها هیدراته نشده باقی بمانند.

– گرد و غبار ناشی از پراکنده شدن دانه سیمان در محل کارگاه زیاد است.

– به دلیل نچسبیدن ملات (بدلیل هیدراته نشدن) بخش عمده ای از آن به هدر می رود.

شاتکریت مخلوط تر (WMS)

بتن آماده به داخل پمپ شاتکریت ریخته می‌شود و پس از عبور لوله انتقال به سرنازل رسیده و از آنجا به سطح کار پاشیده می‌شود.

مزایای شاتکریت مخلوط تر :

از مخلوط تر در مکانهائی که مقاومت فشاری مورد نظر است، استفاده می‌شود و از طرفی در این روش امکان اجرای دیوار بتنی با ضخامت 50Cm و 20Cm برای سقف در یک مرحله امکان پذیر است.

از دیگر مزایای استفاده از شاتکریت تر مزایای زمانی، مزایای کیفی و مزایای اجرایی میباشد که در ادامه به توضیح بعضی از موارد میپردازیم:

مزایای اجرایی:

در اغلب موارد نیاز به قالب بندی ندارد. در موارد خاص استفاده از یک سپر چوبی برای استقرار بتن کافی است. همین مورد هزینه‌های کلان قالب بندی و تجهیزات نیروی انسانی را کاهش می‌دهد. امکان اجرای سازه‌های بتنی با اشکال منحنی، مدور و غیر منظم (مثل استخر و آبگیر) را میدهد و همچنین تثبیت کوه‌ها و صخره‌ها با پوشاندن آنها با یک شبکه مش و پاشیدن بتن روی آنها. از دیگر مزایای آن روکش کردن پایه پلها و لاینینگ تونل‌ها و افزایش ضخامت لوله‌های بتنی در محیطهای خورنده و خطرناک در مقابل آتش است.

مزایای زمانی:

حذف سیستم قالب بندی خود باعث از بین رفتن زمان تهیه ساخت قالب، قالب بندی و باز کردن می‌گردد.

سرعت بتن پاشی در (WMS) تقریباً برابر 3 M3 می‌باشد.

آب بندی سطوح زیر کار:

درصورتی که آب بندی به خوبی صورت نگیرد، ترکها و شکافها با جذب رطوبت کاملاً از آب اشباع شده و پس از اجرای شاتکریت در اثر سرما رطوبت داخل این ترکها، به یخ تبدیل شده و موجب از بین رفتن لایه شاتکریت می‌گردد.